Tiên tri là khả năng biết trước, nhìn thấy những điều sắp hoặc sẽ diễn ra trong tương lai. Đây là khả năng đặc biệt của một số người từng được lịch sử nhân loại ghi nhận và truyền tụng qua những lời “sấm truyền”. Từ xưa đến nay, từ Á sang Âu, nơi đâu cũng có những nhà tiên tri. Điều cần lưu tâm là mỗi nhà tiên tri đều có phương pháp và cách thể hiện riêng trong việc tiên đoán tương lai.

Ở Trung Hoa, Khổng Minh Gia Cát Lượng (181-234), quân sư của Lưu Bị đời Tam Quốc tiên đoán mọi việc như thần bằng phép Độn toán và vận dụng những nguyên tắc của Dịch lý.

Tại Pháp, Nostradamus (1503-1566) được xưng tán là nhà tiên tri vĩ đại của thế giới. Tiên tri Nostradamus đã tiên đoán chính xác về cái chết của vua Henry II, Đại hỏa hoạn London (1666), cuộc chạy trốn của vua Louis XVI và hoàng hậu Antoinette, sự nghiệp của Napoleon, Đại chiến thế giới thứ II và Hitler... Nostradamus còn tiên đoán ngày thế giới tận thế sẽ là một ngày nào đó của năm 3979. Từ nhỏ, Nostradamus đã bộc lộ những tài năng trời phú, nhất là ở bộ môn toán học, thiên văn và chiêm tinh. Lớn lên ông trở thành bác sĩ, sau biến cố những người thân trong gia đình chết vì dịch hạch, Nostradamus rời bỏ quê hương sống lang thang ở nhiều nơi và trở thành “người đàn ông với đôi mắt sâu thẳm”, viết Những Lời Sấm (Les Propheties) để đời.

Khác với Khổng Minh và Nostradamus, tiên tri Emanuel Swedenborg (1688-1772) người Thụy Điển là một nhà bác học, thông hiểu nhiều ngành khoa học. Swedenborg có khả năng thấy rõ “Đang có trận hỏa hoạn lớn xảy ra tại Stockhom” một cách chính xác, rõ ràng dù ông ở xa đám cháy khoảng 500km. Nữ Đại úy Becky DenLynger, người Mỹ, mơ thấy toàn thể nhân viên trong đội cứu hỏa của mình được huy động đến cứu hộ khẩn cấp một tòa cao ốc đang bốc lửa vì bị một máy bay phản lực đâm vào. Không đầy một giờ sau, đội của bà được điều động đến hiện trường (cách 60km) giống hệt như vậy.

Tiên tri Vanga (1911-1996) người Bungary, bị mù năm 12 tuổi sau một tai nạn do cuồng phong cuốn đi và người ta tìm thấy Vanga còn sống sót dưới lớp đất đá, mắt dính đầy cát. 16 tuổi, Vanga bắt đầu thể hiện khả năng tiên tri giúp cha tìm được con cừu bị đánh cắp. Năm 30 tuổi, vào một đêm mùa đông, có một người tỏa hào quang đi đến Vanga nói như ra lệnh: “Thế giới đang đứng trước nguy cơ hủy diệt. Con phải mách bảo nhân loại cần làm gì”.

Từ đó, Vanga chính thức công bố những lời tiên tri huyền thoại. Nữ tiên tri Vanga đã từng có những lời tiên đoán chính xác về các thảm họa toàn cầu như Đại chiến thế giới thứ II, vụ tấn công khủng bố ngày 11-9 ở Mỹ, thảm họa tàu ngầm nguyên tử Kursk v.v… hay số phận của các nguyên thủ.

Theo Vanga thì khả năng phi thường của bà liên quan đến sự hiện diện của những sinh vật vô hình, dù bà không thể giải thích rõ ràng nguồn gốc của chúng. Những sinh vật đó cho bà thông tin về con người. Bà cũng tuyên bố rằng có thể “nhìn thấy” và “nói chuyện” với những người đã chết hàng trăm năm. Nữ tiên tri Vanga tiên đoán (khá trùng với Nostradamus) năm 3797 là thời gian kết thúc sự sống trên trái đất.

Phật giáo không mấy chú trọng đến tiên tri, dù khả năng ấy hiện hữu trong Tam minh và Lục thông. Nhất là tuệ giác của Túc mạng minh và Thiên nhãn minh (thuộc Tam minh) có thể thấu suốt quá khứ, hiện tại và vị lai của thế giới và chúng sanh. Tam minh và Lục thông trong Phật giáo là kết quả của công phu thiền định và khai mở trí tuệ.

Như vậy, các bậc Thánh từ A-la-hán trở lên đều thừa khả năng tiên tri nhưng các Ngài hiếm khi công bố về phương diện này. Bởi trọng tâm của Chánh pháp là giải thoát phiền não sanh tử nên đa phần sự nghiệp giáo hóa của các vị A-la-hán đều tập trung hướng về mục tiêu này.

Như vậy, khả năng tiên tri của chư vị nêu trên, ở chừng mực nào đó, chỉ nằm trong phạm vi Ngũ thông (Thiên nhãn thông, Thiên nhĩ thông, Tha tâm thông, Thần Túc thông, Túc mạng thông-Phần lớn nhờ tu tập thiền định chứng từ Sơ thiền đến Tứ thiền) mà thôi, họ chưa thành tựu Lậu tận thông hay Lậu tận minh (Khả năng đoạn trừ tất cả phiền não lậu hoặc mà chỉ những người tu tập Giới-Định-Tuệ của Phật giáo mới thành tựu).

Khổng Minh tiên tri được nhờ khả năng Thần toán, Độn giáp với sự thông minh, tài trí hơn người. Nostradamus tiên tri lỗi lạc nhờ phát triển đời sống nội tâm sâu thẳm một cách tự nhiên, tức thành tựu Định (tu tập theo các pháp môn ngoài Phật giáo cũng có thể thành tựu Định) nên có khả năng thần thông. Emanuel Swedenborg và Becky DenLynger có khả năng “thấy” và “mơ thấy” một cách chính xác hiện trường (là biểu hiện của Thiên nhãn thông) dẫu họ ở cách đó rất xa.

Đây là phước báo đặc biệt của họ khi ý thức thỉnh thoảng câu thông, kết nối được với tàng thức (Thức thứ 8, A-lại-da thấy biết tất cả) mà những người bình thường tâm bị phiền não quấy nhiễu không thể có được. Riêng đối với tiên tri Vanga, bộc lộ khả năng tiên tri sau một tai nạn chết đi sống lại (não bộ và thần kinh có sự thay đổi đặc biệt) cùng với sự liên quan đến “những sinh vật vô hình” nói cho bà biết thông tin, trường hợp này rất có khả năng Vanga được các thế lực quỷ, thần hoặc trời nương gá vào tâm thức.

Quỷ, thần và trời họ cũng có thần thông nên biết rõ tương lai. Tuy nhiên, họ chưa đạt được sự giác ngộ hoàn toàn và tâm tư họ còn bị phiền não chi phối nên sự thấy biết của họ còn những giới hạn nhất định.

Điều quan trọng nhất, cho dù có thấy biết tương lai chính xác đến mấy vẫn không thể thay đổi được nghiệp lực. Cho nên, Phật giáo chủ trương tu tập để chuyển hóa những nghiệp lực xấu ác thành thanh tịnh để hiện tại và tương lai được an vui là vấn đề thiết thực và trọng yếu nhất.