Bài 3
Câu 40 đến 77
Lời giới thiệu của người chuyển ngữ
Bốn mươi câu trích dẫn lời Đức Phật dưới đây được chọn lọc trong số 60 câu đã được đăng tải trên một trang mạng bằng tiếng Pháp: https://www.motive-toi.com/uncategorized/60-des-meilleures-citations-de-bouddha/. Xin mạn phép nhắc lại các câu trích dẫn thường ngắn gọn, tóm lược một ý niệm, một tư tưởng hay một quan điểm nào đó, do vậy không nhất thiết là các câu nguyên văn của người phát biểu. Các câu trích dẫn cũng chẳng khác gì như một món thức ăn nhanh giúp chúng ta, nhất là những người ít thì giờ tìm hiểu và học hỏi, có một điểm tựa, một cơ sở để suy tư và chiêm nghiệm. Thế nhưng đôi khi cũng nên đi xa hơn sự suy tư, có nghĩa là nếu nhận thấy những lời trích dẫn là đúng thì nên ghi nhớ và áp dụng vào sự suy nghĩ của mình. Nếu đọc câu sau lại quên câu trước, hoặc khi đọc xong câu cuối, đứng lên thì đâu lại vào đấy, thì chỉ là cách đánh mất thời giờ trong cuộc sống của mình mà thôi.
***
Câu 40
Người nông dân cày ruộng, người làm vũ khí vót các mũi tên, người lợp nhà uốn cong các thanh gỗ, chỉ có kẻ hiền nhân là biến cải con người của chính mình.
Câu 41
Những điều lợi to lớn nhất mà mình có thể gặt hái được là những gì mình hiến dâng cho kẻ khác. Sự mất mát to lớn nhất là nhận của kẻ khác nhưng không biết ơn.
(Trong cuộc sống chúng ta mang nợ rất nhiều: nào là cơm áo, nhà ở, thuốc men, giáo dục, học vấn, sự chăm lo của cha mẹ, tình thương và sự giúp đỡ của những kẻ chung quanh. Đôi khi chúng ta cũng nên tự hỏi mình đã hồi đáp được gì đối với những món nợ to lớn đó. Nếu mình không còn dịp nào để trả các món nợ ấy cho những người trực tiếp giúp đỡ mình thì hãy cứ trả cho kẻ khác. Thế nhưng thật ra đấy là cách dành dụm cho mình một chút vốn liếng trong tương lai)
Câu 42
Hạnh phúc trong thế giới này phát sinh từ cách mở rộng lòng mình; khổ đau phát sinh từ thái độ ngoảnh mặt đi với kẻ khác.
Câu 43
Sự an bình chỉ có thể hiện ra bên trong chính mình, không nên tìm nó trong bối cảnh bên ngoài. .
Câu 44
Kẻ hiền nhân tỏa hương thơm đạo đức của mình ra khắp miền không gian..
Câu 45
Không có bất cứ ai có thể cứu giúp được mình ngoài chính mình. Không có bất cứ ai có thể làm được việc đó cho mình. Và thật ra cũng chẳng có ai đứng ra thay mình làm việc đó cả. Chính mình phải tự bước đi trên con đường mà mình đã chọn.
Câu 46
Dù là trên trời, giữa đại dương, dưới đáy biển, trên đỉnh núi hay trong bất cứ một xó kẹt nào của thế giới mênh mông này, không có bất cứ một nơi nào có thể giúp con người trốn tránh được hậu quả mang lại từ các hành động của chính mình (nghiệp là các vết hằn ghi khắc và lưu lại trên dòng tri thức của chính mình).
Câu 47
Sự ân cần chiến thắng được sự giận dữ, sự độ lượng chiến thắng được sự hung bạo, sự thật chiến thắng được sự lừa dối.
Câu 48
Khi đã hiểu được kiếp người ngắn ngủi thì gây gổ với nhau để mà làm gì?
Câu 49
Những kẻ khước từ không thiết tha mong cầu sự thật (có nghĩa là không lo tu tập) là những kẻ chẳng có một chút ý niệm nào về ý nghĩa của sự sống (những kẻ không bao giờ nghĩ đến tại sao lại có những lúc mình cảm thấy khổ đau, tại sao mình lại già đi trong từng ngày, cái chết ngày càng gần lại với mình hơn, là những kẻ không hề mong cầu tìm kiếm sự thật ẩn nấp phía sau những thứ đó).
Câu 50
Một con tim không thèm khát là một viên ngọc hiếm hoi trong thế gian này.
Câu 51
Hãy nên xem kẻ trỏ cho mình trông thấy những lỗi lầm của mình là kẻ mang lại cho mình cả một kho báu.
Câu 52
Sự cảnh giác là con đường đưa mình đến cõi bất tử, sự phân tâm dẫn mình vào cõi chết.
Câu 53
Tâm thức rất thất thường và khó chủ động. Nó chạy theo hướng nào tùy sở thích của nó, do vậy phải chủ động nó. Một tâm thức được khắc phục sẽ mang lại hạnh phúc cho mình.
Câu 54
Nếu muốn biết quá khứ của mình thì hãy cứ nhìn vào hoàn cảnh của mình trong hiện tại. Nếu muốn biết mình sẽ như thế nào trong tương lại thì hãy cứ nhìn vào những gì mình đang làm trong hiện tại.
Câu 55
Nếu vấn đề đã có sẵn giải pháp thì chẳng cần phải lo lắng làm gì, thế nhưng nếu không có một giải pháp nào cả thì lo lắng cũng chỉ vô ích mà thôi.
Câu 56
Một kẻ đần độn, dù có sống bên cạnh sự hiểu biết (một hiền nhân) qua những năm tháng dài, cũng sẽ không thể hiểu được hương của sự hiểu biết là gì. Điều đó cũng tương tự như một cái thìa, dù cắm ngập trong tô nước xốt, thế nhưng nó sẽ chẳng bao giờ có thể nếm được hương vị của nước xốt trong tô.
Câu 57
Lời nói có thể mang một khả năng tàn phá hay chữa lành. Vì thế hãy nói lên những lời đúng đắn và bao dung, những lời nói ấy có thể biến cải cả thế gian này.
Câu 58
Không có kẻ thù nào đáng sợ hơn là tư duy của chính mình. Vì thế khi đã khắc phục được tư duy của mình thì sẽ không có bất cứ một ai có thể giúp mình đắc lực hơn là tư duy của chính mình.
Câu 59
Sự đau đớn không sao tránh khỏi được, thế nhưng khổ đau thì có thể hóa giải đượcnó (các thứ đau đớn trên thân thể thật khó tránh vì đó là các hiện tượng vật lý, trong khi đó khổ đau là các sự tạo dựng của tâm thức, do đó có thể hóa giải được chúng bằng tâm thức của chính mình).
Câu 60
Một người bạn thiếu chân thật hay hung dữ đáng sợ hơn là một con thú. Bởi vì một con thú có thể gây thương tích trên thân thể mình, nhưng một người bạn xấu có thể gây ra tổn thương bên trong nội tâm mình.
Câu 61
Không nên bám víu vào những gì mình đang có trong ngày hôm nay, bởi vì mình có thể sẽ mất nó vào ngày hôm sau.
Câu 62
Sự nghi ngờ sẽ chia rẽ con người, đó là một thứ thuốc độc làm phân tán tình bạn hữu và tàn phá sự giao hảo, tương tự như một cái gai làm mình bực bội hay bị đau, thế nhưng sự nghi ngờ cũng có thể trở thành một thanh kiếm giết người.
Câu 63
Nếu không tìm được một hiền nhân làm bạn để cùng bước đi với mình với tất cả lòng quyết tâm và kiên trì, thì cũng cứ hãy bước lên một mình tương tự như một vị đế vương vừa thắng trận, hoặc như một con voi giữa chốn rừng hoang.
Câu 64
Chỉ nên tin vào những điều mà mình xét đoán là đúng sau khi đã được chứng nghiệm bằng ngọn lửa kinh nghiệm của bản thân mình. Hãy tự xem mình là ngọn đuốc soi đường cho chính mình.
Câu 65
Các câu châm ngôn thật đẹp quý giá hơn cả một kho tàng của cải.
Câu 66
Những gì cần học hỏi là phải làm như thế nào để mang lại cho mình một cuộc sống tốt đẹp hơn.
Câu 67
Hãy chấp nhận những gì đang xảy ra, quên đi những gì trong quá khứ và tin vào những gì sẽ xảy đến trong tương lai (tin vào kết quả sẽ mang lại từ sự tu tập trong hiện tại của mình).
Câu 68
Sự đổi thay (vô thường) tự nó không phải là một sự đớn đau nào cả. Tìm cách chống lại sự đổi thay mới chính thật là cách mang lại khổ đau cho mính.
Câu 69
Những gì mà mình suy nghĩ trong tâm trí sẽ khiến mình trở thành như thế. Những gì mình cảm nhận được (qua ngũ giác và tâm thức) sẽ khiến mình bám víu vào chúng. Những gì mà mình hình dung (trong tâm trí) sẽ khiến mình tạo ra chúng (một cách cụ thể).
Câu 70
Bất cứ khó khăn nào dù từng xảy ra với mình trong quá khứ, thế nhưng ngày hôm nay chúng ta vẫn có thể bắt đầu bằng con số không (quên đi các khó khăn và khổ nhọc trong quá khứ để nhìn ra trước mặt).
Câu 71
Tương tự như một con rắn lột da, chúng ta nên thường xuyên loại bỏ ra khỏi chính mình những gì trong quá khứ.
Câu 72
Biết tha thứ trước hết sẽ mang lại cho mình sự nhẹ nhõm, bởi vì đấy là cách mà mình đặt xuống cái gánh nặng của hận thù. Thế nhưng không phải vì thế mà mình cứ mặc cho các sự bất công tái diễn.
Câu 73
Để cho nước yên lặng thì nó sẽ trở nên trong suốt. Cũng vậy, nếu để cho tâm thức hoang mang của mình được nghỉ ngơi, thì những gì cần phải làm sẽ hiện ra minh bạch hơn với mình.
Câu 74
Hãy cố gắng tối đa để tránh không đồng hành với những kẻ sống trong ảo giác. Nếu không làm được thì hãy cứ dựa vào tư duy của chính mình.
Câu 75
Trong lãnh vực kinh doanh nên dành ra một phần lợi nhuận để đầu tư trở lại. Cũng vậy, trong cuộc sống hãy dành một phần những gì mà mình đang có để chia sẻ với những ai đang thiếu thốn.
Câu 76
Nếu nắm giữ một trọng trách nào đó thì hãy cư xử độ lượng với tập thể (những người dưới quyền mình), hãy tỏ ra là một người đáng kính qua từng hành động, và chân thật qua từng lời nói. Ngoài ra không cần phải nghĩ đến bất cứ một điều gì khác cả (không cần phải quan tâm và chờ đợi những gì sẽ xảy ra, nhất là không nên mưu đồ và tìm mọi cách bảo vệ và củng cố quyền lực của mình).
Câu 77
Hãy giữ tư thế ngồi thật thẳng, hít thở thật khoan thai và thoải mái, bấy nhiêu đó cũng thừa đủ để mang lại cho mình một sự khác biệt thật lớn lao (đối với các kẻ khác).
Bures-Sur-Yvette, 25.02.21
Hoang Phong chuyển ngữ
