Người ta nói rằng nếu không được người trong thôn dẫn đường, bạn sẽ chỉ có thể đi vào mà không bao giờ ra được. Tại đây, bạn sẽ gặp các đường phố, ngõ ngách quanh co và thâm sâu của “bát trận đồ”.

Buổi tối ở làng bát quái, bạn có thể ra ao thả  đèn Khổng Minh, ngâm “Giới Tử Thư” để tu thân dưỡng tính, và nghỉ lại một đêm để cảm nhận cuộc sống chậm rãi của cổ thôn.

Hồ thái cực ở thôn Gia Cát (Ảnh đăng trên NTDTV)

Bố cục tuyệt xảo.

Với từng ngôi nhà của mỗi hộ dân trong thôn Gia Cát, mặt trước đối nhau, mặt sau dựa vào nhau, còn ngõ ngách thì ngang dọc giống như một mê cung. Có câu chuyện kể về Gia Cát Đại Sư, cháu trai đời thứ 28 của Khổng Minh Gia Cát Lượng, rằng sau khi gia hộ định cư tại Cao Long, ông đã vận dụng kiến thức âm dương kham dư học (phong thủy) mà mình tự tìm hiểu, dựa theo ý tưởng cửu cung bát quái, để thiết kế toàn bộ bố cục của thôn một cách tỉ mỉ. Ông lấy Chung Trì làm trung tâm, tiếp đó, tám con hẻm nhỏ hướng ra ngoài bức xạ, hình thành nội bát quái. Điều kỳ diệu là trong thôn có 8 ngọn núi nhỏ bao quanh, cấu thành ngoại bát quái.

Nhà cửa trong thôn phân bố ở tám con hẻm; tuy trải qua thời gian mấy trăm năm, nhiều đời hưng vượng, nhà cửa càng ngày càng mọc lên san sát, nhưng bố cục tổng thể của cửu cung vẫn không hề thay đổi. Gia Cát độc đáo với bố cục bát quái và được gọi là đệ nhất thôn trang của Trung Quốc. Đi đến kỳ thôn này, nếu bạn nhắm mắt vào và chỉ vào bất kỳ hướng nào, đó cũng đều là một căn nhà đã hơn trăm năm tuổi. Nói về ví trí và địa hình của thôn Gia Cát, bên ngoài có tám ngọn núi, hình thành ngoại bát quái, còn bên trong lấy Chung Trì làm trung tâm, hình thành nội bát quái.

Người dân thôn Gia Cát (Ảnh đăng trên NTDTV)

Nét độc đáo

Từ những câu chuyện cũ được người dân bản địa kể lại, có thể thấy bố cục bát quái có tính năng phòng vệ mạnh mẽ. Trong thời gian chiến tranh Bắc phạt năm 1925, bộ đội của Tiêu Kính Quang thuộc quân cách mạng quốc gia phía Nam và bộ đội quân phiệt của Tôn Truyền Phương chiến đấu ác liệt trong ba ngày ở gần thôn Gia Cát, vậy mà không một viên đạn nào lọt vào trong thôn, toàn bộ thôn trang vẫn nguyên vẹn và không tổn hại gì.

Vào thời kỳ chiến tranh, một đội quân Nhật đi qua con đường lớn ở đồi Cao Long bên ngoài thôn, nhưng không hề phát hiện ra kỳ thôn này. Nét độc đáo cũng nằm ở kiến trúc của mỗi nhà, mỗi hộ trong thôn: mặt ngoài đối nhau, mặt sau dựa vào nhau, lại thêm các đường hẻm ngang dọc, giống như đường thông nhưng lại là đường cụt. Khi người ngoài tự ý vào thôn, nếu như không có người quen thuộc dẫn đường, họ sẽ chỉ vào trong mà không thể ra được. Đã từng có kẻ trộm lẻn vào thôn, nhưng vì không thể tìm thấy lối ra nên đành giơ tay chịu trói.

Kiến trúc cổ ở thôn Gia Cát (Ảnh đăng trên NTDTV

Ba điểm kỳ lạ

Thôn bát quái Gia Cát quả thực là đệ nhất kỳ thôn của Trung Quốc đại lục. Gia Cát có ít nhất ba điểm kỳ lạ: Trước hết, phần lớn người dân trong thôn đều là đời sau của Khổng Minh Gia Cát Lượng, vị quân sư tài năng của nước Thục cách đây hơn 1.700 năm. Nói cách khác, hầu hết người trong thôn đều mang họ Gia Cát, hoặc là phụ nữ được gả vào gia tộc Gia Cát, chỉ còn lại một số ít không phải là thành viên của dòng họ này. Theo thống kê, hậu nhân của Gia Cát Lượng hiện đang ở Trung Quốc là khoảng 16.000 người, nhưng chỉ riêng một thôn Gia Cát đã tụ họp một phần tư, tức khoảng 4.000 người, vậy nên Gia Cát được gọi là Trung Quốc đệ nhất, nghĩa là ngôi làng bậc nhất ở Trung Quốc.

Điểm kỳ lạ thứ hai nằm ở bố cục tinh xảo huyền diệu của ngôi làng. Nhìn từ trên cao, toàn bộ thôn hiện ra hình bát quái, với bố cục nhà cửa, đường phố, và hướng đi trùng khớp với cửu cung bát quái trận của Gia Cát Lượng mà lịch sử vẫn ghi chép.

Thứ ba, Gia Cát là nơi bảo tồn nguyên vẹn rất nhiều văn vật và kiến trúc cổ của ba đời Nguyên – Minh – Thanh. Dẫu triều đại thay đổi, xã hội rối ren, chiến tranh liên miên trong hơn 700 năm qua, và dẫu có bao nhiều danh lầu cổ tự, viên lâm đài các, hoặc thành tro bụi trong chiến hỏa, hoặc bị hủy hoại do thiên tai, nhưng thôn trang này lại giống như thiên đường chốn nhân gian, xa rời chiến hỏa, tránh được thiên tai, thoát được nhân họa.

Hình vẽ Thái cực đồ trên một bức tường trong thôn Gia Cát 

Phong tục

Các hậu nhân của tướng Gia Cát Lượng sống tập trung trong trấn Gia Cát, lâu ngày hình thành lối sống và phương thức sinh hoạt khác với những người bên ngoài. Họ có cách sống đơn giản mà thú vị tuyệt vời. Đi dạo trong thôn, nếu để ý kỹ sẽ thấy cửa nhà của hai gia đình đối diện trong ngõ hẻm không hề đối nhau, mà là mở sai khác, không nhà nào ngoại lệ. Người bản địa gọi cách làm này là  “môn không đăng, hộ không đối”.

Theo các hậu duệ Gia Cát, kiểu bố cục kiến trúc này có lợi cho quan hệ láng giềng. Nếu như “môn đăng hộ đối”, người nhà hai gia đình ra vào mỗi ngày, qua lại quá nhiều sẽ khó tránh khỏi mâu thuẫn. Khi mâu thuẫn xảy ra mà vẫn phải đối mặt mỗi ngày, tích oán càng nặng, thì càng khó giải quyết. Nếu như “môn không đăng hộ không đối”, vấn đề cũng được giải quyết dễ dàng. Không nghi ngờ nữa, đây chính là cách “dắt mũi trâu” yên ổn đoàn kết. Chỉ có hậu nhân của Gia Cát Lượng mới nghĩ ra được cách đơn giản mà hiệu quả như vậy.

Ngoài ra, người dân trong Gia Cát trấn chủ yếu vận dụng kiến trúc tứ hợp viện, nghĩa là bốn mặt đóng kín, chính giữa để một khoảng không gian. Lối đi phía trước căn nhà thường cao hơn lối đi phía sau, mỗi khi trời nổi cơn giông, hầu hết toàn bộ nước mưa đều tập trung vào vườn nhà mình. Các hậu nhân Gia Cát gọi cách làm này là “nước tốt không chảy ra ngoài” (phì thủy bất ngoại lưu).

(Ảnh đăng trên NTDTV)

Vẻ đẹp của thôn bát quái Gia Cát quả đúng là kỳ mỹ! Bước ung dung trên đường phố, phong cách kiến trúc mang màu sắc cổ xưa ấy làm người ta say mê trước nét đẹp thẩm mỹ tuyệt vời. Những chiếc cổng vào được chạm khắc hoa văn, những viên gạch lát Tô Châu màu tro trên nền trắng của bức tường, kết hợp với mái hiên và cửa gỗ tương xứng – tất cả tạo nên một không gian đẹp mắt, hài hòa. Không ít nhà có cả vườn hoa, núi đá giả, hoa đỏ, cỏ xanh, và những lối đi quanh co. Bước chậm rãi trong thôn trang mang màu sắc văn hóa cổ xưa, thưởng thức kiến trúc cổ, điêu khắc gỗ, thư pháp-hội họa thành kiệt tác nghệ thuật hợp nhất, bạn sẽ có cảm giác như vừa bước vào một bức tranh 3D tuyệt đẹp.