Hôm nay mùng 5 tháng 5 âm lịch, ngày Trung Hoa và một số nền văn hoá có chia sẻ, như VN, thực hiện nghi thức hàng năm từ xa xưa, ăn tết Đoan ngọ, kỷ niệm ngày thi sỹ Khuất Nguyên tuẫn tiết trên sông vì sự tấu trình, chính kiến với quốc sự không được triều đình lắng nghe. Câu chuyện về Khuất Nguyên tiên sinh, về tài năng, tấm lòng của ông rất nổi tiếng, còn tết Đoan ngọ vừa là tín ngưỡng lại vừa mang giá trị văn hoá.
Ở VN trong lịch sử cũng có nhiều kẻ sỹ tài năng tấu trình chính kiến, hiến kế như Khuất Nguyên, gần gụi có thể kể đến câu chuyện hiến sách cải cách bất thành của ngài Nguyễn Trường Tộ hay cụ Bùi Viện mà nếu đươc nhà Vua cùng triều thần đương thời lắng nghe, có khả năng mở ra con đường canh tân xứ sở như Mình Trị bên Nhật Bản, một lối rẽ văn minh, phát triển, tiến bộ.
Tết đoan ngọ năm nay, VN có làn sóng mới phát tác ở Sài Gòn và một loạt địa phương, nơi tác giả bài viết sống, Bạc Liêu, vừa có ca dương tính đầu tiên và nhiều ca tiếp xúc gần, áp dụng giãn cách sâu rộng. Nhưng bà con, trong vùng sinh cư đông đảo người gốc Hoa, vẫn tươm tất lễ vật cúng tết. Có những năm, theo tục, bà con gốc Hòa tắm tượng trưng trên con kênh đào, nhưng năm nay không thấy.
Chợ búa bày bán từ sáng sớm nào chè trôi nước, bánh ú lá tre... từng phần nhỏ nhỏ ít tiền, dễ mua, tiện nếu không có điều kiện tự chế biến.
Từ Sài Gòn xuống tận Cà Mau, người Việt gốc Hoa sinh cư tập trung ở rất nhiều chợ lớn nhỏ, bà con người Kính cũng cùng ăn tết Đoan ngọ trong tình thần chia sẻ văn hoá tín ngưỡng. Dịp này các cơ sở chùa miếu của người Hoa tổ chức tết trang nghiêm và đầy đủ lễ vật cùng nghĩ thức truyền thống.
Ngoài dịch, tết đoan ngọ này diễn ra trong bối cảnh căng thẳng trên biển Đông và quần đảo Trường Sa của VN với quốc gia Trung Hoa láng giềng đã kéo dài, dịch không làm tình hình hoà hoãn hơn. Tết cũng diễn ra ở quê hương Khuất Nguyên với các thành tựu chính phục không gián khá ngoạn mục bên cạnh hoạt động quốc tế truy nguyên nguồn gốc phát tác các chủng mới virut corona với giả thuyết mang tên Vũ Hán.
Tết đoan ngọ diễn ra khi ở hồ Tông Lê Sáp bên Cam Pu Chia, hàng chục nghìn bà con gốc Việt sinh sống lâu đời trên các thuyền bè bỗng nhiên bị nhất chức trách áp lực buộc rời khỏi nơi sinh cư trong khó khăn trăm bề của Covid 19... Lẽ ra họ cần được giúp đỡ, nhưng ... Vì Tết đoan ngọ đã trở thành một văn hoá của người Việt trên tình thần chia sẻ, cho nên bà con gốc Việt khắp nơi ít nhiều hiểu, cùng cộng đồng gốc Hòa đón tết. Nhưng, ở Biển Hồ bây giờ đầy lý tán, lo âu trước áp lực, làm sao có thể nói đến chuyện tết nhứt?
Tết Đoan ngọ ở VN cho thấy sự gắn kết văn hoá lâu đời giữa Trung Hoa và đất nước này, sự chia sẻ sâu sắc xuyên qua khác biêt. Biết đâu khơi gợi những nghĩ suy tích cực hơn trong mâu thuẫn?
Sáng sớm, truyền hình VN phát tín về không khí tết đoan ngọ ở Bắc Bộ, xu hướng sắm lễ tết online, phần lễ bao gồm vải thiều, rượu Cái...
Tết bão giờ cũng có ý nghĩa sâu xa...
Và mỗi năm, khi thấy chợ bày nhiều bánh ú nước tro gói bằng lá tre rất khéo, biết tết đoan ngọ lại về.. Thức bánh ấy tuyệt ngon...
Nguyễn Thành Công
