Hoa sen với những phẩm chất thanh cao hiếm loài hoa nào sánh được, không chỉ đặc biệt vì sen hồng là quốc hoa của Việt Nam ta, mà bên cạnh đó, hoa sen cũng trở thành một loài hoa tặng được yêu thích bởi những ý nghĩa biểu đạt của nó... 

Ý nghĩa hoa sen theo màu sắc

- Sen trắng: là sự cao đẹp trong cuộc sông thiêng liêng, cao quý, yêu thương và chia sẻ với nhau những hương vị của cuộc đời. Có thể mọi người yêu quý hoa sen trắng bởi vì màu trắng của hoa sen. Đó là màu của đức hạnh, từ bi, trí tuệ, màu của sự thanh cao tâm hồn thể hiện trong đời sống đạo đức, văn hóa cao đẹp, nơi phẩm chất thánh thiện bởi lòng yêu thương, khoang dung, nhân ái và cao thượng…

- Sen hồng: loài hoa được bình chọn trở thành quốc hoa của nước ta, thì ý nghĩa của nó đã bao quát tất cả những điều trên, hơn nữa, lại là loài hoa phổ biến, gần gũi với người Việt Nam mình.

- Sen xanh: một loài hoa đặc biệt, bởi thực chất, hoa sen xanh chính là sen trắng, vốn có màu hồng nhưng rất nhạt, phần dưới của cánh có màu trắng, phần ngọn có màu hồng nhạt. Và khi hoa sen trắng mới nở, những cánh hoa bên ngoài có màu hơi xanh nên người ta gọi là sen xanh. Tuy vậy, giữa sen trắng và sen xanh lại có những ý nghĩa khác nhau mà con người đã gửi gắm. Nếu bên trên chúng ta đã biết được sen trắng tượng trưng cho sự trong sáng tuyệt đói, sự thuần khiết của tâm hồn. Thì sen xanh lại mang đến ý nghĩa về sức mạnh của ý chí, nghị lực kiên cường và niềm tin bất diệt. Nó cũng là biểu tượng của tự do, bình đẳng và bác ái.

- Sen đỏ: Sen đỏ tượng trưng cho bản chất nguyên thuỷ của trái tim, là đoá hoa của tình yêu, đam mê và sự năng động..

Hình ảnh hoa sen trong phật giáo

1/ Biểu tượng cao quý của nhân phẩm

Trong các loài hoa đầm lầy hoa sen được biết tới bằng sự sinh sôi nảy nở mãnh liệt, chỉ cần trồng vài nhánh thì không lâu sau sẽ phát triển ra cả đầm sen. “Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn” là một trong những đặc tính của loài hoa này. Trong Phật giáo, hoa sen đại diện cho sự thanh tịnh và giác ngộ, trong cấu nhiễm mà không nhiễm ô, ở trần mà không nhiễm trần.

Các đồ vật hay tranh Hoa Sen trong Phật học thường được thể hiện 8 cánh hoa đang nở với ý nghĩa cho những phẩm chất tiêu biểu mà Đức Phật truyền dạy. Hoa Sen nở rộ cũng thể hiện sự giác ngộ, tìm được niềm tin trung thành với những giáo lý Phật học. Do đó hình tượng Đức Phật thường được tái hiện trên tòa sen 8 cánh.

- Không ô nhiễm: dù sen sống trong bùn lầy dơ bẩn nhưng hoa sen vẫn tự lực cánh sinh vươn khỏi mặt nước để nở ra những bông hoa thơm ngát làm đẹp cho đời. Tức là dù sống trong đời nhiều chuyện thị phi nhưng không bị nhiễm mà tự mình giác ngộ cho mình và cả cho người khác.

- Thanh lọc, lắng cặn và đẩy các chất độc: đây được cho là nét đặc biệt của loài sen, dù mọc trong bùn nhưng lá và hoa sen không bị dính bùn và nước trong hồ sen lắng trong. Ý nói đến sự cảm hóa con người từ những thực tại xấu xa, cùng nhau hành thiện lánh ác đẻ cùng nhau sống hạnh phúc không lo âu muộn phiền thế gian.

- Kiên nhẫn đợi chờ: trong một nghiên cứu, người ta đã phát hiện khả năng nảy mần thần kỳ của những hạt sen bị chôn vùi hơn 3000 năm. Qua hình ảnh trên cho thấy kiên nhẫn tích cực làm việc để đạt được kết quả như mong muốn là điều tốt đẹp nên làm và chắc chắn nếu có đủ kiên nhẫn thì mọi sự đều sẽ thành.

2/ Loài hoa nhân sinh

Về ý nghĩa nhân sinh, nhân chủng và xã hội học, trong thế giới cơ bản cũng có năm loại người.

- Loại người thứ nhất thân phận cũng giống như gốc rễ của cây sen. Sống chìm khuất sâu trong bùn đất, chịu cách bức giữa nước với bầu khí quyển, mặt trời phía trên cao. Ấy là thân phận đại đa số con người lao động lam lũ, khổ nghèo. Dù phần "gốc rễ" mang giá trị nền tảng vô cùng quan trọng của kiếp nhân sinh đi chăng nữa, nhưng tầng lớp người lao động này do thiếu tri thức và những phương tiện, kỹ năng sống trong đời sống xã hội nên họ khó có thể vươn lên các tầng nổi - mặt trên của đời sống được.

- Tầng sống thứ hai, ứng với phần thân sen, phần đó vươn lên trên bề mặt bùn đất để có sức tạo hình dáng và có thể "đung đưa" mình trong khoảng nước trong mát, ấy là lớp người, có thể nói, đã có kiến thức, kỹ năng sống nhất định và đã ít nhiều tạo được tiếng nói riêng. Có thể ví với lớp người đó có học thức nhất định. Tuy vậy ở tầng sống này vẫn còn nhiều hạn chế về tri thức, môi trường ví như thân sen còn ngâm trong nước chịu bám bíu với những rong rêu, đục bẩn.

- Tầng sống thứ ba, ứng với lá sen. Ở tầng sống này là lớp người đó trang bị cho mình kiến thức đời sống đáng kể đủ sức vươn lên với một không gian sống cao rộng, với ánh sáng ấm nóng mặt trời, có thế giới quan, có tầm nhìn bao quát, chiêm nghiệm và gây được tầm ảnh hưởng của mình với đời sống xã hội. Ấy là tầng lớp trí thức bậc trung.

- Tầng sống thứ tư, tầng sống ứng với bông hoa sen. Với tầng sống này hẳn thuộc về lớp người có thể toả hương, phát sắc đời sống không chỉ cho ý nghĩa cá nhân họ mà họ đó là đài hương sắc của đời sống, có thể nói tiếng nói về giá trị cuộc đời này. Ấy là lớp trí thức cao cấp. Sức ảnh hưởng, chi phối đời sống xã hội - thời đại của lớp người này có tính quyết định. Bởi họ là đại diện không thể thay thế của giá trị xã hội, thời đại họ.

- Tầng sống tối cao, tầng thứ năm của cuộc sống, ứng với phần nhụy sen. Phần sống này ứng với hạng trí thức lớn, các danh nhân, các lãnh tụ tinh thần và xã hội. Tầng sống trung tâm này vừa ngự ở vị trí trung ương mà "toả hương", kết hạt đời sống và sâu sắc, vừa mang vẻ vàng rực rỡ tựa phần ánh tinh tuý, dịu dàng nhất của hào quang mặt trời vừa giữ nguyên đấy màu sắc vàng nguyên khôi của thổ - phần sống gốc rễ của sen bám vào để sinh trưởng. Quả là một vị trí trung tâm với đầy đủ phẩm chất xứng đáng nhất trong sức ôm trùm từ gốc rễ tới đỉnh ngọn.

Hoa sen là loài hoa không chỉ đẹp mà còn rất hữu dụng cho cuộc sống, toàn bộ cây sen từ rễ tới ngọn đều có công dụng riêng và đều ảnh hưởng tốt đến con người. Tuy nhiên ý nghĩa hoa sen lớn nhất đó là tượng trưng cho sự tĩnh lặng trong tâm hồn và vẻ đẹp từ nội tâm tỏa ra. Khi gặp những vấn đề khó khăn hay những phiền muộn trong cuộc sống người ta thường nhìn ngắm hoa sen và thiền tịnh trong lòng để lấy lại sự cân bằng tĩnh tại và giác ngộ ra giá trị của cuộc sống.