Câu chuyện "phóng sinh hay phóng tử" đã được nhắc đi nhắc lại rất nhiều lần trong các mùa lễ hội. Thế nhưng, việc "phóng tử" vẫn tái diễn: xác của những chú chim nằm la liệt khắp sân chùa, thậm chí ngay bên cạnh bức tượng Phật từ bi cứu khổ. 

Phóng sinh vốn là một nét đẹp trong các lễ hội của người Việt, thể hiện tấm lòng từ bi, thương xót với vạn vật muôn loài trước nỗi đau khổ bị giam cầm, giết hại. Tuy nhiên, những năm trở lại đây biến tướng "phóng sinh" đã gây không ít những hậu quả đáng buồn và có ảnh hưởng tiêu cực đến ý nghĩa cao đẹp về phóng sinh trong đạo Phật.

Phản ánh về vấn đề này, đã có hàng loạt bài viết trên các báo như: "Phóng sinh: phúc hay tội?" (trên báo Người lao động); "Phóng sinh...phóng tử" (trên báo Hà Nội mới); "Phóng sinh là tốt nhưng phải biết cách" (trên trang phatgiao.org) .v.v...  Tuy nhiên, lời cảnh tỉnh đó không có tác dụng là bao, cũng chỉ như muối bỏ biển. Thực trạng đau lòng (những loài vật phóng sinh bị chết) vẫn tái diễn tại các chùa.

Một số người thực hiện phóng sinh theo đúng hình thức và nghi lễ; theo phong trào; lấy số lượng mà không đảm bảo "chất lượng". Chất lượng là gì? Liệu số phận của những con vật sau phóng sinh ấy ra sao? Liệu có bao nhiêu con sống sót được sau màn phóng sinh hoành tráng đó? Đấy là chưa kể hành vi mua - bán của chúng ta có thể đang tiếp tay cho cái ác mà không hay biết. (Vì có những người mua như chúng ta nên những con vật đáng thương kia mới bị truy lùng, săn tìm ráo riết.)

Có biết bao điều, chúng ta cần "biết và hiểu" cho đúng trước khi phóng sinh, để tránh làm phúc nhưng lại thành ra gây tội. Không nên phóng sinh theo phong trào cứ đến những ngày mùng 1, rằm hay ngày lễ mới đến trước cổng chùa mua những con chim bị nhốt trong lồng rồi thả ngay tại chỗ, hoặc mua các loài thủy sinh như rùa, cá rồi đem thả một cách tùy tiện tại các ao, sông gần chùa. Cách phóng sinh chim như thế chỉ làm khổ thêm cho thân phận những chú chim, những con cá vì không bao lâu sau chúng bị bắt trở lại.

Để có thể thực hiện việc phóng sinh một cách đúng đắn và có hiệu quả, trước hết chúng ta nên khởi tâm từ bi, sau đó cần tìm hiểu về:

- Địa điểm phóng sinh cho phù hợp: Vì mỗi loài vật có một nơi sống khác nhau, nếu chúng ta thả chúng vào nơi không phù hợp thì chúng sẽ không sống được hoặc bị các loài khác ăn thịt. 

- Thời gian phóng sinh: Không nên chỉ tập trung vào các ngày lễ, ngày rằm để tránh những kẻ xấu lợi dụng bắt các loài vật bán cho người phóng sinh.

- Loài vật phóng sinh: Cần cân nhắc kỹ lưỡng để tránh tiếp tay cho kẻ xấu lợi dụng để trục lợi. 

- Nghi thức phóng sinh: Không nên quá chấp vào hình thức, tiến hành những nghi lễ rườm rà, câu nệ. 

v.v...

Tóm lại, phóng sinh cần lòng "từ bi" nhưng bên cạnh đó phải có "trí tuệ" để tránh tình trạng hại những loài vật vô tội bị chết một cách oan uổng. Không những hại chúng mất mạng mà còn khiến cho bản thân gây thêm nghiệp tội. 

Tết Nguyên đán Đinh Dậu (2017) sắp đến gần, một mùa lễ hội lại được khởi động, mong rằng số phận của những chú chim ngày phóng sinh sẽ trở nên "tươi sáng" hơn. Chúng sẽ không phải đối diện cuộc truy lùng ráo riết, hay miễn cưỡng trở thành những diễn đóng vai "kẻ đáng thương" trong trò chơi "bắt - thả" của người đời.