Ngày cũ, thời VNCH, nơi đây là một phân khoa của Đại học phật giáo Vạn Hạnh, rồi trở thành cơ sở 1 của Học viện Phật giáo VN ở TP. HCM sau 1975.
Dòng chữ đắp nổi “ Cái gì là lõi cây...” trích từ kinh điển phật giáo, dung chứa một hạt giá trị tư tưởng Đạo Phật- viết như thế vì toàn bộ lời Phật đều có ý nghĩa sâu sắc như những hạt ngọc đáng trân quý, mỗi hạt lại mang giá trị riêng.
Cuộc sống là cuộc sàng lọc nghiệt ngã phân định vàng thau, thật giả. Dân gian VN có câu “ lửa thử vàng, gian nan thử sức”, hay “ vàng thật không sợ lửa” không kém sâu sắc, cùng diễn đạt ý tứ như từ kinh điển qua hình tượng lõi cây.
Cây lâu năm, đủ tuổi, hình thành lõi bên trong thân. Lõi cây là phần rắn nhất. Với những loài cây gỗ quý như lim, gõ, căm -xe...khi xẻ gỗ, phần lõi nhận ra ngay bởi khác biệt màu sắc, và độ cứng. Lõi cây gỗ quý cổ thụ rắn chắc, đẹp, có giá trị cao.
Lối dụng từ dùng hình tượng lõi cây để diễn giải triết lý đời sống: những gì thực sự có giá trị, giá trị về bản chất, như lõi cây, sẽ tồn tại qua những thử thách sàng lọc đào thải nghiệt ngã. Những con người tốt, cao quý, có đạo đức, như lõi cây, sẽ tồn tại vững vàng cho dù có gặp nghịch cảnh, bi kịch khắc nghiệt nào.
Tất nhiên, lối tiếp cận trên một câu thuộc kinh điển phật giáo lại diễn dịch, diễn giải theo ý nghĩa đời sống phàm tình, qua góc nhìn sơ cơ không khỏi khập khiễng. Ý nghĩa phật học, thông điệp hướng đến tu sĩ phật tử đương nhiên sâu sắc hơn nhiều, nhưng không thoát ly đường hướng nội dung về giá trị lõi cây, theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng, như đã cảm nhận ở trên.
Nơi đào tạo tăng ni sinh bậc học cao cấp ở phía Nam, “lò” cung cấp tăng tài cho giáo hội phật giáo VN, câu kinh điển trên được đắp nổi thành một biểu tượng xứng đáng. Thăm thiền viện, đến trước bức tường có dòng chữ trên nền màu thiền, đọc, khắc ghi, suy ngẫm... Giữa lòng đô thị lớn nhất đất nước, tất bật ồn ả suốt ngày đêm với ánh đèn, âm thanh xe cộ, dòng kinh điển như nốt lặng để nương vào tịnh lòng...
Chốn ấy, thiền viện nổi tiếng, đào tạo nên những lõi cây trân quý cho giáo hội, vững vàng nhân cách, phạm hạnh bất chấp biến thiên của trời đất, xã hội; những tăng ni sinh giác ngộ chân lý, uyên bác phật học và thế học, những con ngoan của Đức Phật phụng sự lý tưởng Người để lại sau khi nhập diệt.
Cái gì là lõi cây mãi còn...
Nguyễn Thành Công
