Ở Ba La Nại xa xưa
Trị vì là một vị vua lâu đời
Vua sinh ra một con trai
Lớn lên độc ác ít ai sánh cùng
Kiêu căng, bạo ngược, tàn hung
Khiến người hầu cận, tùy tùng không ưa
Trong triều đình, ngoài cung vua
Mọi người tránh né chàng từ lâu nay
Như xa quỷ đói quanh đây
Như xa rắn độc thường hay cắn người
Danh chàng nổi khắp mọi nơi
“Ông hoàng Ác Độc” tiếng đời tanh hôi.
*
Một hôm hoàng tử đi bơi
Tới dòng sông nọ êm xuôi sóng vàng
Nhiều người theo phục vụ chàng
Bỗng đâu giông tố phũ phàng nổi lên
Đất trời mù mịt bốn bên,
Tỏ ra anh dũng vượt trên hàng đầu
Chàng ra lệnh vài quân hầu
Theo chàng giỡn sóng há đâu sờn lòng:
“Đưa ta ra tắm giữa dòng
Tắm xong trở lại bờ sông bên này.”
Đám quân hầu kinh ngạc thay
Nhưng đành tuân lệnh chàng ngay tức thì,
Khi bơi ra giữa dòng kia
Họ ngầm đồng ý: “Còn chi may bằng
Đây là dịp quý như vàng
Chúng ta hãy thủ tiêu hoàng tử đi,
Con người ác độc kể chi
Nhà vua nào có dễ gì biết ra,
Tên ác quỷ, đồ yêu ma
Thân vùi sông nước, chúng ta được nhờ.”
Nói xong là họ bất ngờ
Dìm chàng hoàng tử rất ư bạo tàn
Xuống dòng sông cuộn sóng vàng
Bão giông gầm thét ầm vang hãi hùng.
Khi quay trở lại bờ sông
Mọi người vặn hỏi, họ cùng nhau thưa:
“Chúng tôi phải trở lại bờ
Chắc là hoàng tử bơi xa trước rồi
Về Ba La Nại êm xuôi
Ông bơi giỏi nhất trên đời thua ai.”
Mọi người về lại lâu đài
Khi vua cha hỏi con trai của mình
Cả đoàn vội vã tâu trình
Tưởng rằng hoàng tử về thành từ lâu,
Vua bèn tụ họp quân hầu
Đi tìm hoàng tử nào đâu thấy gì.
Lúc này ngoài bến sông kia
Gió mưa ào ạt, bốn bề tối đen
Sóng xô hoàng tử nổi chìm
Tưởng như thần chết kề bên bắt người
May thay tay với tới nơi
Thân cây khô nọ đang trôi giữa dòng
Chàng bèn nắm chặt chẳng buông
Khóc than sợ chết não nùng canh thâu.
*
Trước đây có một nhà giàu
Ở Ba La Nại, ốm đau qua đời
Ông ta chôn giấu một nơi
Tiền vàng trị giá bốn mươi triệu đồng
Kho tàng vùi tại bờ sông
Luyến lưu tài sản nên ông hóa thành
Một con rắn bò quẩn quanh
Quanh nơi chôn giấu để canh chừng vàng.
Gần nơi đó có một chàng
Chết đi cũng giấu kho tàng bờ sông
Tiền vàng ba chục triệu đồng
Vì tham tài sản trong vùng nói trên
Chết rồi mà vẫn không quên
Tái sinh làm chuột bò bên kho tàng.
Khi trời giông tố phũ phàng
Rắn cùng với chuột sóng vàng cuốn trôi
Tổ thời nước ngập mất rồi
Cả hai sợ chết nên bơi vội vàng
Vừa khi hoàng tử trôi ngang
Khúc cây khô đó giữa đường cứu nguy
Rắn và chuột mừng kể chi
Mỗi con bám lấy cây kia một đầu.
Trên bờ sông mọc từ lâu
Cây bông gòn nọ vươn cao lá dầy
Vẹt xanh làm tổ bao ngày
Hôm nay bão lớn nên cây đổ nhào
Chìm vào sóng nước thét gào
Vẹt ta muốn trốn nhưng nào dễ bay
Nên đành đậu lại khúc cây,
Bốn sinh mạng bám tại đây chòng chành
Cùng nhau “hoàng tử triều đình
Kề bên rắn, chuột, vẹt xanh” xuôi dòng.
*
Có ông thầy ở ven sông
Đang tu khổ hạnh, sống trong túp lều
Rừng khuya nghe vẳng tiếng kêu
Từ tâm nổi dậy thầy liều cứu nguy
Nhảy sông kéo khúc cây kia
Vào bờ yên ổn há chi ngại ngần
Bốn sinh mạng được an phần
Về lều hong lửa vô ngần mừng vui
Thầy cho sưởi ấm thân người
Rồi cho ăn uống nghỉ ngơi tốt lành,
Chỉ riêng hoàng tử bất bình
Vì thầy không tiếp đãi mình ưu tiên
Vừa bực bội, vừa muộn phiền
Chàng ôm mộng trả thù riêng sau này.
Sau khi khoẻ khoắn ít ngày
Nạn nhân từ biệt ông thầy ra đi.
Rắn thưa: “Ơn huệ khắc ghi
Bạc vàng thầy có cần chi sau này
Gọi con, con sẽ đến ngay.”
Chuột thưa: “Xin nhớ ơn thầy há quên
Khi thầy cần bạc cần tiền
Gọi con con sẽ dâng liền tạ ơn.”
Vẹt: “Con chỉ có gạo thơm
Họ hàng con sẽ kính dâng biếu thầy.”
Cuối cùng từ biệt nơi đây
Chàng kia sân hận còn đầy, vẫn thưa:
“Sau này tôi lên làm vua
Thầy cần chi tới tôi đưa cúng dường.”
*
Bốn mùa xoay chuyển bình thường
Ông thầy một buổi rời rừng ra đi
Thử lòng bốn nạn nhân kia
Xem lời ơn nghĩa còn gì hay không
Thầy đi dọc suốt bờ sông
Gọi tên rắn, chuột để mong giúp mình,
Cả hai đều rất nhiệt tình
Kho tàng chôn giấu tâm thành chỉ ngay
Thầy đâu có nhận hôm nay
Hẹn quay lại lấy một ngày tương lai,
Khi thầy lên tiếng: “Vẹt ơi!”
Vẹt bay ngay lại nhắc lời hứa xưa
Sẵn sàng thực hiện bây giờ
Thầy vui nói vẹt cứ chờ ít lâu.
Cuối cùng thầy rảo bước mau
Về kinh đô để ngõ hầu gặp vua
Ngài đi khất thực hiền từ
Đi quanh đường phố để chờ vào cung.
Chợt đâu đám rước tưng bừng
Bất ngờ đi tới vô cùng oai nghi
Vua là hoàng tử xưa kia
Giờ lên ngôi báu trị vì quốc gia
Lưng voi vua cưỡi kiêu sa
Trang hoàng lộng lẫy thật là đẹp thay
Chợt vua trông thấy dáng thầy
Nhủ thầm: “Thuở trước tên này khinh ta
Giờ đây không cửa không nhà
Lang thang khắp chốn để mà ăn xin
Về đây hắn sẽ phao tin
Kể công cứu giúp, gây phiền lắm đây
Ta nên trừ khử hắn ngay.”
Vua ra lệnh bắt trói thầy giải đi
Mỗi khi tới ngã tư kia
Lại dừng chân đánh rất chi đọa đày
Lệnh vua: “Hãy giải tên này
Ra ngoài thành phố phơi thây, chặt đầu
Làm gương cho kẻ về sau
Xin ăn quen thói từ lâu biếng lười.”
Quân hầu theo đúng lệnh thôi,
Dù thân tơi tả, dù người đớn đau
Miệng ngài chỉ nói một câu:
“Cổ nhân đã dạy đúng sao vô cùng
Vớt cây củi mục giữa dòng
Còn hơn vớt kẻ tanh lòng, vô ơn!”
Chung quanh dân chúng nghe than
Cùng nhau thắc mắc hỏi han ông thầy
Thầy bèn kể lại cho hay
Đầu đuôi câu chuyện từ ngày cứu vua.
Dân nghe bất mãn vô bờ
La lên tức giận: “Ai ngờ manh tâm
Vô ơn, độc ác, bất nhân
Vua mà như vậy giúp dân được gì
Chỉ gây tai họa hiểm nguy
Hãy mau trừ khử, còn chi mong nhờ.”
Dân Ba La Nại bất ngờ
Tấn công vũ bão tên vua kia liền
Gươm đao, gậy gộc, cung tên
Giết vua độc ác chẳng thèm tiếc thương.
Tôn vinh thầy làm quốc vương,
Ngài lên cai trị bốn phương an lành.
*
Một ngày ngài rời kinh thành
Về thăm bạn cũ ở quanh sông vàng
Tùy tùng theo cả một đoàn
Rừng xanh, sóng nước âm vang tiếng ngài:
“Rắn ơi!” rồi đến “Chuột ơi!”
Cả hai xuất hiện. Giữ lời. Hiến dâng
Hai kho tàng chôn ở gần
Quốc vương ra lệnh cho quân đào về.
Rồi ngài gọi đến vẹt kia
Vẹt liền bay lại đứng kề một bên
Thưa rằng lời hứa chẳng quên
Họ hàng nhà vẹt xin tìm gạo ngay.
Ngài vui: “Thật tốt lành thay
Gạo thời để đấy, hôm nay chưa cần.”
Cả ba sinh vật quây quần
Theo chân bạn cũ nương thân triều đình
Quốc vương tiếp đãi nhiệt tình
Như là khách quý của mình từ lâu.
Quốc vương nhân hậu hàng đầu
Giúp người nghèo khó ai đâu sánh cùng.
Quốc vương ngự trị trong cung
Cùng ba sinh vật sống chung suốt đời
Luôn hòa hợp, mãi thảnh thơi
Đến khi quá vãng họ thời tái sinh
Đi theo nghiệp của riêng mình
Thật là tốt đẹp, hương lành thơm đưa.
*
Nhận Diện Tiền Thân
Thầy tu khổ hạnh về sau làm quốc vương là tiền thân Đức Phật. Hoàng tử về sau trở thành vua độc ác là Đề Bà Đạt Đa. Rắn là Xá Lợi Phất. Chuột là Mục Kiền Liên. Vẹt là A Nan.
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
(thi hóa, phỏng dịch theo bản văn xuôi FOUR IN A LOG của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)
______________________________________________________
