Năm lên 7 tuổi, Bồ tát Sĩ-Đạt-Ta, nhân dịp theo cha đi dự lễ Hạ Điền, đã ngồi nhập định dưới bóng mát của cây đa trong nhiều tiếng đồng hồ. Năm 29 tuổi (594 trước TC), bồ tát rời bỏ cung điện, vợ đẹp, con thơ, để tìm đường giải thoát khỏi sanh già đau chết cho mình và cho nhân loại. Năm 35 tuổi (588 trước TC), Ngài đắc đạo quả Chánh-đẳng Chánh-giác dưới cội bồ đề ở Bồ-Đề-ĐạoTràng (Bodhgaya). Rồi từ đó bánh xe Pháp được xoay chuyển. 

Trong hạ thứ 11 Phật đã dạy ngài Rahula quán niệm hơi thở và giữ chánh niệm trong khi đi khất thực. Đến hạ thứ 22 (568 trước TC), Đức Phật giảng dạy kinh Tứ-Niệm-Xứ tại xứ Kuru, đây là bài kinh căn bản dạy cách tu tập thiền quán Vipassana là pháp thiền đặt biệt của Phật Giáo do Phật Thích Ca Mâu Ni khám phá và được Ngài tuyên bố : « đây là con đường độc nhất đưa đến thanh tịnh cho chúng sanh vượt khỏi sầu não, diệt trừ khổ đau, thành tựu chánh trí, chứng ngộ Niết Bàn ». (Kinh Niệm-xứ, Trung-bộ 10). Rồi từ đó đến nay nhiều thế hệ thiền sư tiếp nối giảng dạy pháp thiền nầy. 

Sau hơn 25 thế kỷ, nhìn lại lịch sử truyền thừa Phật Giáo, chúng ta thấy không biết bao nhiêu là phương pháp thiền: Như Lai thiền, Tổ Sư thiền/ Thiền Đại Thừa, Thiền Nguyên Thủy/ Thiền Chỉ, Thiền Quán/ Thiền xuất hồn, Thiền Tánh Không...Vậy thì làm sao nhận diện một phương pháp thiền để xem nó khác với lời dạy của Đức Phật như thế nào? Trước hết chúng ta hãy nghe Đức Phật định nghĩa về thiền: « Ở đây nầy các Tỳ Kheo, vị tỳ kheo đi đến khu rừng dưới một gốc cây hay đi đến chỗ nhà trống và ngồi kiết già lưng thẳng, vị tỳ kheo an trú trong nhiệt-tâm, tỉnh-giác, chánh-niệm và quán Thân trên thân, quán Thọ trên thọ,quán Tâm trên tâm, quán Pháp trên pháp » trong bài kinh niệm xứ (Sattipatthana sutta) đức Phật có giải thích thế nào là Thân, Thọ, Tâm, Pháp và Đức Phật nhấn mạnh nhiều lần « Vị tỳ kheo khi ấy an trú trong nhiệt-tâm, tỉnh-giác, chánh-niệm để chế ngự tham ưu ở đời ».