PHẦN 1: ĐỨC PHẬT LÀ AI?

Đức Phật là ai?

Phật không phải là một cái tên, mà là một danh hiệu. Nó là một từ tiếng Phạn có nghĩa là “một người tỉnh thức”. Thật ra một Phật là tỉnh táo để nhận biết bản chất thật của thực tại.

Nói một cách đơn giản, Phật giáo dạy rằng tất cả chúng ta đều sống trong một màn sương ảo ảnh được tạo ra bởi những nhận thức sai lầm và “tạp chất” – tham, sân, si. Vị Phật là người đã diệt trừ được sương mù đó. Người ta nói rằng khi một vị phật chết đi thì người đó không tái sinh mà chuyển vào cõi an lạc của Niết bàn, đó không phải là “thiên đường ” mà là một trạng thái tồn tại đã được biến đổi.

Hầu hết thời gian, khi ai đó nói về Đức Phật, đó là khi đề cập đến các nhân vật lịch sử người sáng lập Phật giáo. Đây là một người đàn ông ban đầu tên là Siddhartha Gautama, sống ở vùng ngày nay là miền bắc Ấn Độ và Nepal khoảng 25 thế kỷ trước.

Chúng ta biết gì về đức Phật lịch sử?

Câu chuyện truyền thống bắt đầu với sự ra đời của Siddhartha Gautama ở Lumbini, Nepal, vào khoảng năm 567 TCN. Ông là con trai của một vị vua, lớn lên trong sự sang trọng được che chở. Ông đã kết hôn và có một cậu con trai.

Cuộc đời của Thái tử thay đổi khi ông được 29 tuổi. Trong những chuyến đi xe ngựa bên ngoài cung điện của mình, lần đầu tiên ông nhìn thấy một người bệnh, sau đó là một ông già, sau đó là một xác chết. Điều này đã lay chuyển ông đến cốt lõi của con người ông, ông nhận ra rằng địa vị đặc quyền của mình sẽ không bảo vệ ông khỏi bệnh tật, tuổi già và cái chết. Khi ông nhìn thấy một người tìm kiếm tâm linh – một “tu sĩ” hành khất – niềm thôi thúc tìm kiếm sự bình yên trong tâm trí ông được nảy sinh.

“Ông ngồi thiền bên dưới gốc “cây bồ đề” cho đến khi chứng ngộ. Từ đó trở đi, Ngài được gọi là Đức Phật.”.

Thái tử từ bỏ cuộc sống trần tục của mình và bắt đầu một cuộc tìm kiếm tâm linh. Ông tìm kiếm các vị thầy và “trừng phạt” cơ thể mình bằng những cách thực hành khổ hạnh như nhịn ăn cực độ, kéo dài. Người ta tin rằng trừng phạt thân thể là cách để nâng cao tâm trí và rằng cánh cửa dẫn đến trí tuệ giải thoát được tìm thấy ở rìa của cái chết. Tuy nhiên, sau sáu năm, Thái tử chỉ cảm thấy sự thất vọng.

Cuối cùng, ông nhận ra rằng con đường dẫn đến sự an lạc là thông qua kỷ luật tinh thần. Tại Bodh Gaya, thuộc bang Bihar, Ấn Độ hiện đại, ông ngồi thiền bên dưới một cây thuộc họ chi Sung – “cây bồ đề”, cho đến khi thức tỉnh, hoặc giác ngộ. Từ đó trở đi, Ngài được gọi là Đức Phật.

Ngài đã dành cả phần đời còn lại của mình để dạy cho mọi người cách nhận thức giác ngộ cho chính mình. Ông thuyết pháp đầu tiên ở Sarnath ngày nay, gần Benares, và sau đó đi bộ từ làng này sang làng khác, thu nhận các đệ tử trên đường đi. Ông đã thành lập dòng ban đầu của các tăng, ni Phật giáo, nhiều người trong số họ đã trở thành những vị giáo sư vĩ đại. Ngài viên tịch (qua đời) tại Kushinagar, thuộc bang Uttar Pradesh, miền bắc Ấn Độ ngày nay, khoảng năm 483 TCN. Câu chuyện truyền thống về cuộc đời Đức Phật có thể không chính xác về mặt thực tế; chúng tôi không có cách nào để biết chắc chắn cả. Các nhà sử học ngày nay thường đồng ý rằng có một vị Phật lịch sử, và ngài sống vào khoảng thế kỷ thứ 4 đến thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên. Người ta tin rằng ít nhất một số bài giảng và các quy tắc tu viện được ghi lại trong các bản kinh cổ nhất là lời của ông, hoặc điều gì đó gần với lời của ông. Nhưng đó là điều mà các nhà sử gia hiện tại có thể nghiên cứu được cho tới bây giờ.

Có các vị Phật khác không?

Trong Phật giáo Nguyên thủy – trường phái lớn nhất ở Đông Nam Á – người ta cho rằng chỉ có một vị Phật cho mỗi giai đoạn của loài người; mỗi giai đoạn là một khoảng thời gian dài không thể tưởng tượng được. Vị Phật của thời đại hiện tại là vị Phật lịch sử của chúng ta, Siddhartha Gautama. Một số người khác cho rằng giác ngộ trong thời đại này không được gọi là phật. Thay vào đó, anh ấy hoặc cô ấy là một vị la hán (tiếng Phạn) hoặc arahant (tiếng Pali) – “người xứng đáng” hoặc “người hoàn hảo”. Sự khác biệt cơ bản giữa vị la hán và vị phật là chỉ có vị phật mới là vị thầy của thế giới, người mở ra cánh cửa cho tất cả những người khác.

Kinh điển sơ khai kể tên những vị phật khác sống ở những thời đại xa xưa không thể tưởng tượng được. Ngoài ra còn có Di Lặc, vị Phật tương lai sẽ xuất hiện khi mọi trí nhớ về lời dạy của Đức Phật của chúng ta đã bị mất.

Có những truyền thống được công nhận khác của Phật giáo, được gọi là Đại thừa và Kim cương thừa, và những truyền thống này không giới hạn số lượng các vị phật có thể có. Tuy nhiên, đối với các hành giả của Phật giáo Đại thừa và Kim cương thừa, lý tưởng là trở thành một vị bồ tát, một người nguyện ở lại thế gian cho đến khi tất cả chúng sinh đều giác ngộ.

 ( còn tiếp)

TRÍ TÂM – TRÍ DŨNG lược dịch