Ta có thể thấy ở đây hàng chục ngàn hang đá cổ xưa có niên đại 2.000 năm và trong một số hang vẫn còn sót lại những dấu vết của con người hay nhiều di tích Phật giáo có niên đại từ thế kỷ thứ 12 đến thế kỷ 14. Tuy nhiên, người ta vẫn không bao giờ biết những hang đó được đào cho ai và chức năng thực sự của chúng là gì.

Mustang đã từng là một vương quốc Phật giáo Tây Tạng cho đến khi nó được sáp nhập vào Nepal vào thế kỷ 18, vì thế ngôn ngữ và văn hóa của nó vẫn còn rất gần với văn hóa Tây Tạng. Khu vực này rất xa xôi, hẻo lánh, người lạ không thể đến được và văn hóa cổ xưa của nó đã được gìn giữ rất tốt.

Các hang động ở Mustang nằm trên vách đá dốc đứng, gần như vuông góc với mặt đất và đôi khi cao hơn 50 mét. Nó rất khó đi ngay cả đối với những người leo núi lão luyện, và người ta không biết chúng đã được tạo ra như thế nào.

Những hang đá rất khó đi ngay cả đối với những nhà leo núi có kinh nghiệm. (Youtube Ảnh chụp màn hình)

Bên trong một hang đá. (Youtube Ảnh chụp màn hình)

Trong hơn 10.000 hang hiện tồn tại trên vách núi, phần lớn chúng trống không, nhưng trong một số hang vẫn còn những dấu vết của lửa, kho trữ ngũ cốc và các vết tích của phòng ngủ. Một số hang đã có người ở, nhưng những hang có niên đại hơn 2.000 năm thì được sử dụng như những lăng mộ.

Một di tích cổ xưa. (Youtube Ảnh chụp màn hình)

Trong các hang động khác, các nhà thám hiểm đã tìm thấy nhiều di tích Phật giáo có giá trị, như những tranh khắc, bản thảo, hàng thủ công v.v. có niên đại vào khoảng thế kỷ thứ 13.

Những bức tranh Phật giáo. (Youtube Ảnh chụp màn hình)

Tượng Phật. (Youtube Ảnh chụp màn hình)

Theo các chuyên gia, những phát hiện này cho thấy sự phong phú của truyền thống Phật giáo Tây Tạng và nét đẹp của nghệ thuật của nó, cũng như trình độ của các nghệ sĩ thời đó.

Câu trả lời cho việc thực sự các hang động đá ở Mustang có chức năng gì được các nhà khoa học giải thích như sau. Họ cho rằng việc sử dụng các hang động ở Mustang có thể được chia thành ba giai đoạn. Đầu tiên là những ngôi mộ có niên đại từ cách đây 3.000 năm, một số hang khác thì được dùng làm nơi cư trú trong thế kỷ thứ 10. Những cư dân sống ở đây có thể để tránh chiến tranh. Giai đoạn thứ 3 từ thế kỷ 15 khi những hang đá được sử dụng như nhà kho, các trạm quan sát quân sự hoặc những chỗ biệt lập để thực hành thiền định.

Dưới đây là một số hình ảnh về những hang động độc đáo của Mustang:

Vậy nên, ẩn sau vẻ ngoài lạnh lẽo, huyền bí và cheo leo hiểm trở đó, các hang động này thực sự rất có ích đối với người dân nơi đây, phải không?